زمین شناسی، آلتراسیون، کانی سازی و ژئوشیمی محدوده اکتشافی کولی، شمال شرق قائن، استان خراسان جنوبی

منطقه اکتشافی کولی در فاصله 37 کیلومتری شمال شرق شهرستان قائن در استان خراسان جنوبی و در شمال شرق بلوک لوت واقع شده است. قدیمی ترین واحد در منطقه سنگ کربناته با سن کرتاسه زیرین واقع در جنوب و شمال شرق منطقه است. تنها واحد آذرآواری منطقه توف از نوع سنگی است که به همراه واحد آتشفشانی هورنبلند آندزیت پورفیری و واحدهای نیمه عمیق دارای سن پالئوسن- ائوسن می باشند. توده های نفوذی نیمه عمیق منطقه شامل هورنبلند دیوریت پورفیری، پیروکسن هورنبلند دیوریت پورفیری، هورنبلند پیروکسن دیوریت پورفیری می باشند که در واحد های قدیمی تر نفوذ کرده اند. طبق مطالعات صحرایی تقریباً تمامی واحدها تحت تأثیر آلتراسیون قرار گرفته اند. به طور کلی 4 آلتراسیون اصلی شامل کربناتی، سیلیسی، آرژیلیک و پروپلیتیک شناسایی شد که به هفت زیر زون تقسیم می شوند. هفت آلتراسیون فرعی شامل: پروپلیتیک ضعیف، سیلیسی- کربناتی، آرژیلیک متوسط، کربناتی- سیلیسی، کربناتی، آرژیلیک- سیلیسی و آرژیلیک- پروپلیتیک می باشد. کانی سازی کنترل گسلی داشته و از این رو زون های گسلی نسبتاً فراوان با روند شمال غرب- جنوب شرق در منطقه قابل مشاهده است. کانی سازی از نوع رگه ای و در درز و شکستگی سنگ ها شکل گرفته است. سنگ میزبان رگه ها شامل واحدهای توف، هورنبلند دیوریت پورفیری و آهک همراه با آلتراسیون های کربناتی و سیلیسی- کربناتی است. رگه های کانی سازی با ضخامت حداکثر 3 متر دارای امتداد nw-se و شیب 65 تا 80 درجه می باشند، به ندرت در برخی نقاط امتداد رگه ها ne-sw و شیب 45 تا 50 می باشند. رگچه های کانی سازی متنوع از جمله کربنات های مس و اکسید آهن و کوارتز اغلب با تراکم 10 رگچه در متر مربع مشاهده می شود. کانی سازی ثانویه شامل کولیت ± کالکوسیت ± مالاکیت ± آزوریت ± گوتیت ± هماتیت ± لیمونیت و اکسید و هیدروکسید منگنز همراه با باطله کوارتز و کلسیت می باشند. مقادیر بالای اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن در سطح، گوسان وسیع در منطقه ایجاد نموده است. دامنه تغییرات عناصر در رسوبات رودخانه ای مس بینppm 15 تا ppm25، سرب بین ppm21 تا ppm39، روی بین ppm 33 تا ppm 53 می باشد. آنالیز نمونه های خرده سنگی برداشت شده از محل رگه های کانی سازی، بیشترین مقادیر عناصر مس را تا 1/3 درصد، سرب تا 6/4 درصد، روی تا 7/3 درصد، منگنز تا 1/0 درصد، آرسنیک تا ppm289 و نقره تا ppm5/2 نشان داد. ناهنجاری عناصر همگی مرتبط با رگه های کانی سازی در واحدهای آهک، توف و هورنبلند دیوریت پورفیری با آلتراسیون های کربناتی و سیلیسی- کربناتی است. در رگه کانی سازی با سنگ میزبان آهکی سه پروفیل تعیین و سپس در فواصل یک متری، پنج متری و ده متری و همچنین از خود رگه نمونه خرده سنگی برداشت و مورد آنالیز قرار گرفت. طبق نمودارهای رسم شده براساس آنالیز پروفیل ها مقادیر عناصری مثل cu، pb، mn، mg، fe و si با نزدیک شدن به رگه کانی سازی افزایش می یابد. افزایش این عناصر به-دلیل خروج کلسیم از سنگ میزبان و جانشین شدن این عناصر به جای کلسیم در طی روند کانی سازی است. شکل کانی سازی، ویژگی های ساختاری و بررسی های زمین شناسی، آلتراسیون، کانی سازی و ناهنجاری های ژئوشیمیایی مرتبط با رگه های کانی سازی نشان داد منطقه دارای پتانسیل کانی سازی اپی ترمال (cu-pb-zn) می باشد.